Rosyjskie siły zbrojne odtwarzają duże jednostki, w tym dowództwa armii i dywizji, które mogą okazać się przydatne w działaniach o dużej intensywności. Warto przyjrzeć się temu szerzej, tym bardziej że duża część tych formacji lokowana jest na zachodzie kraju.
Obecnie SZ FR dysponują kilkoma armiami, przy czym nie jest przypadkiem, że aż trzy armie znajdują się w Zachodnim Okręgu Wojskowym (1. Armia Pancerna Gwardii oraz 6 i 20. Armia). Trzonem 1. Armii Pancernej Gwardii są dwie, uznawane za doborowe, dywizje - 4. Pancerna (Kantemirowska) i 2. Zmotoryzowana (Tamańska), związki taktyczne o charakterze wybitnie ofensywnym. Jeśli chodzi o 20. Armia, tutaj trzon ofensywny stanowią z kolei, niedawno sformowane, 3. i 144. dywizje zmotoryzowane. Najsłabsza jest 6. Armia, gdzie nie ma ani jednej dywizji.
W sumie w składzie Zachodniego OW jest aż kilka związków taktycznych szczebla dywizyjnego, w tym jedna dywizja pancerna. Głównym wyposażeniem wojsk pancernych Zachodniego OW są czołgi T-72B3 i T-80 (wg niektórych źródeł, np. ukraińskich, szacuje się, że okręg ten dysponuje nawet 800-900 czołgami), przy nieznacznej ilości T-90. Wozy bojowe w brygadach zmotoryzowanych, tzw. motostriełkowych (de facto zmechanizowanych), to przede wszystkim BMP-2 i BTR-80/82A, przy niewielkiej ilości BMP-3 (T-90 i BMP-3 służą w 27 Brygadzie z Mosrentgen). Najsilniejszą formacją okręgu jest 4 Dywizja Pancerna, która posiada na swoim uzbrojeniu ok. 220 T-80.
W Rosji uznaje się, że przy zachowaniu szczebla brygady, dywizje mają większą siłę ognia, mogą działać na szerszym odcinku frontu i są w stanie koordynować operacje bojowe większą ilością związków taktycznych. Mają więc walory związków ofensywnych, nastawionych nie na konflikt asymetryczny, ale na konflikt w stylu zimnowojennym, z masowym użyciem związków pancerno-zmechanizowanych, artylerii etc.
Fot. mil.ru
Krótki przegląd kierunków operacyjnych poszczególnych armii będzie miał charakter rozmieszczenia geograficznego – z północy na południe (odpowiednio 6, 1 i 20 Armie).
Przeciwko małym siłom państw bałtyckich, na kierunku bałtyckim, rozwinięta jest dysponująca relatywnie niewielkim 6. Armia, ze sztabem w St. Petersburgu. Podstawą operacyjną może być rejon St. Petersburga i Pskowa. Bliskość sił i środków do granicy, zwłaszcza w rejonie Pskowa, umożliwia szybkie ofensywne działania z ciężkością na dowolnym kierunku - północno-zachodnim, zachodnim lub południowo-zachodnim. W pierwszej kolejności działania ofensywne poprzedzone byłyby zapewne operacjami specjalnymi i powietrzno-desantowymi, w drugim jednostkami pancerno-zmechanizowanymi. Siły drugiego rzutu mogą być wydzielone z głębi kraju (np. Centralnego OW) lub ze składu 1 Armii Pancernej Gwardii oraz jednostek powietrzno-desantowych. Możliwe jest także działanie na korzyść 6 Armii z terenu Białorusi częścią sił wspomnianej wyżej armii pancernej.
Na kierunku zachodnim, umownie można nazwać go białoruskim, ma operować bardzo silna 1 Armia Pancerna Gwardii. Wkroczenie na obszar Białorusi, jako kraju sojuszniczego (zapewne także rozgrywany jest inny scenariusz, np. zbrojnego zajęcia tego kraju) jest systematycznie ćwiczone w przypadku tej armii, jako jeden z podstawowych scenariuszy wojennych. Ćwiczenia białorusko-rosyjskie (np. Zapad), z przemieszczaniem sił i środków wojsk powietrzno-desantowych i elementów uderzeniowych tego związku operacyjnego na teren Białorusi, są de facto praktycznym i sztabowym ćwiczeniem na wypadek konieczności wejścia SZ FR na teren republiki.
W ramach ćwiczeń Zapad rozgrywanych na terenie Białorusi ćwiczone są nie tylko masowe przemieszczenia sił i środków (desantu, specjalnych i pancerno-zmechanizowanych), ale także pełne zabezpieczenie logistyczne operacji (trasy przemarszu, składy paliwa, obozy polowe, punkty remontowe, rozwijana sieć łączności etc.). Zakłada się (np. Zapad-2017) operowanie w składzie dwustronnego białorusko-rosyjskiego, regionalnego zgrupowania bojowego, w którym siły 1 Armii Pancernej Gwardii są jego głównym elementem wkraczającym na teren Białorusi. Zapad-2017 realizowane więc były ramach dwustronnych ćwiczeń tzw. Połączonego Dowództwa Regionalnej Grupy Wojsk (Sił) Białorusi i Rosji (wrzesień), podczas gdy wcześniej (marzec) zorganizowano wspólną sztabową grę w tym temacie.
Fot. Vitaly V. Kuzmin/CC BY-SA 4.0
1 Armia Pancerna może także, w zależności od rodzaju konfliktu, operować częścią sił na kierunku bałtyckim (na państwa bałtyckie), polskim (z podstawy operacyjnej na Białorusi) i ukraińskim (z północno-wschodniego lub północy, jeśli z terenu Białorusi). W tym ostatnim przypadku operowałaby zapewne z częścią sił 20 Armii, a miejscem koncentracji byłby rejon tzw. "łuku briańskiego". Głównym elementem uderzeniowym I lub II rzutu, w zależności od potrzeby operacyjnej, byłyby m.in. pułki elitarnych dywizji – 2 i 4.
Pułkowa struktura obu dywizji 1 Armii Pancernej Gwardii
2 Gwardyjska Tamańska Dywizja Zmotoryzowana
- sztab Kalininiec
- 1 Pułk Zmotoryzowany, Kalininiec
- 15 Pułk Zmotoryzowany, Kalininiec
- 1 Pułk Pancerny, Kalininiec
- 147 Pułk Artylerii, Kalininiec
- 4 Gwardyjska Kantemirowska Dywizja Pancerna
- sztab Naro-Fomińsk
- 423 Pułk Zmotoryzowany, Naro-Fomińsk
- 12 Pułk Pancerny, Naro-Fomińsk
- 13 Pułk Pancerny, Naro-Fomińsk
- 275 Pułk Artylerii, Naro-Fomińsk
Fot. mil.ru
Głównym kierunkiem operacyjnym 20. Armii jest oczywiście kierunek ukraiński, dla jej części pododdziałów także kierunek białoruski. Armia ta uderzałaby bezpośrednio częścią sił ze wschodu na zachód, z rejonu obwodu rostowskiego, przy współpracy operacyjnej 8 Armii Południowego OW z południowego-wschodu, lub częścią sił z północnego-wschodu. W razie pełnoskalowego konfliktu rosyjsko-ukraińskiego, poza wielokierunkowym uderzeniem trzech armii (1, 20 i 8) oraz zgrupowania na Krymie, należałoby się spodziewać pełnej mobilizacji sił specjalnych, desantu, rakietowych i Floty Czarnomorskiej, z pełnym arsenałem rakiet systemów rakietowych Kalibr, Bastion-P, Iskander itd. 20 Armia może także wydzielić część sił do akcji na kierunku białoruskim, o czym świadczą chociażby ćwiczenia rosyjsko-białoruskie „Tarcza związku-2019”, gdzie do tzw. „zgrupowania regionalnego” tym razem ze strony rosyjskiej wydzielono elementy 1 Armii Pancernej Gwardii (tradycyjnie z 2 lub 4 dywizji) oraz właśnie z 20 Armii (prawdopodobnie z 3 lub 144 dywizji).
Zarysowane tutaj kierunki operacyjne i przeznaczone siły i środki do operacji należy traktować rzecz jasna umownie, bowiem należy się spodziewać także wielokierunkowych operacji lub zmiany podporządkowania jednostek wojskowych. Wszystko zależeć będzie od wielu kluczowych czynników: rodzaju konfliktu, przeciwnika, zakładanych celów, czasoprzestrzeni operacji itd. Co więcej ćwiczone duże manewry strategiczne czy operacyjne pokazują przemieszczanie sił i środków na duże odległości, w tym dowolne wspieranie zgrupowań operacyjnych wojskami powietrzno-desantowymi oraz przekazywanie pododdziałów między dowództwami (a nawet między okręgami wojskowymi).
Poza związkami taktycznymi na stałe podporządkowanymi poszczególnym armiom, co jak podkreślamy należy zresztą traktować z dystansem, bowiem oczywistym jest ich transfer pomiędzy dowództwami, siły Zachodniego OW, a więc także wyżej wspomnianych jego armii (1, 6, 20), wzmacniają pułki, brygady i dywizje podporządkowania centralnego (okręgowego) oraz wojska powietrzno-desantowe. Podstawowymi związkami taktycznymi byłyby zapewne batalionowe, a czasami pułkowe grupy taktyczne (bojowe).
Fot. mil.ru
W przypadku jednostek wojskowych okręgowego podporządkowania to wzmacniać będą one głównie jednostki specjalne, artyleryjskie, saperskie, WRE, tyłowe itd. Zwraca uwagę fakt silnej reprezentacji w Zachodnim OW jednostek inżynieryjno-saperskich (dwie brygady), odpowiedzialnych za torowanie drogi pancernym klinom oraz kolejowych (trzy brygady), zapewniających sprawne funkcjonowanie kolei, w tym przewozów strategicznych i operacyjnych. Z kolei zwracają uwagę także wojska WRE (dwie brygady), artylerii rakietowej dużej mocy (brygada z BM-30 Smiercz) oraz artylerii lufowej dużej mocy (brygada z armatami 203 mm i moździerzami 240 mm). Tradycyjnie duże są zdolności okręgu w zakresie operacji specjalnych (dwie brygady Specnaz).
Każda z armii ma w swoim składzie brygadę MTO, która zapewnia zabezpieczenie materiałowo-techniczne, czyli np. rozwijanie punktów paliwa. Przykładowo w czasie Zapad-2017 w pobliżu ważnego odcinka trasy M-1 (Mińsk-Borysów-Orsza-Smoleńsk) rozlokowano duży skład paliwa, który zapewniał pełne magazynowanie, ochronę i tankowanie paliwa dostarczonego przez stronę białoruską (m.in. pododdziały 69 Samodzielnej Brygady MTO. Podłączenie do magistrali rurociągowej wykonywali m.in. specjaliści firmy „Transnieft”, a podłączenie się do rurociągu „Transnieftu”, umożliwia korzystanie logistyczne z paliwa w dowolnej części jego długości.
Co istotne siły Zach. OW wzmacniają także dyslokowane na jego terenie brygady i dywizje Wojsk Powietrzno-Desantowych (dwie brygady i trzy dywizje), ale nie uwzględniamy ich w wykazie, z racji podporządkowania dowództwu wojsk powietrzno-desantowych (będących w Rosji oddzielnym rodzajem sił zbrojnych, de facto stanowiącym rezerwę strategiczną). Warto może jednak wspomnieć, że odtwarzanie w dywizjach WDW trzecich pułków desantowo-szturmowych (np. w 76 Dywizji Des-Szt z Pskowa) wpływa także pośrednio na wzrost potencjału Zachodniego OW, a zatem poszczególnych armii (np. 1 Armii Pancernej Gwardii lub 6 Armii). Do tego dochodzą rzecz jasna wojska obrony brzegowej, w tym pododdziały piechoty morskiej (dwie brygady) oraz siły 11 KA w Kaliningradzie (trzy brygady) oraz 14 KA na Północy (dwie brygady arktyczne).
Zwiększanie potencjału ofensywnego Zachodniego OW uzyskuje się m.in. poprzez przezbrajanie jednostek oraz formowanie nowych związków taktycznych. Proces częściowego przechodzenia z brygadowego na dywizyjny szczebel trwał i jest kontynuowany – istniejące dywizje zmieniają swoje struktury, zwiększając swój potencjał bojowy. W ostatnim czasie potencjał Zachodniego OW został wydatnie wzmocniony, szczególnie w 20 Armii, m.in. poprzez rozbudowę istniejącej 144 Dywizji Zmotoryzowanej.
Fot. Vitaly V. Kuzmin/CC BY-SA 4.0
W bieżącym roku zakończono formowanie (sformowano) pułku czołgów w 144 Dywizji Zmotoryzowanej rozwiniętego z batalionu czołgów oraz nowego pułku zmechanizowanego. 59 Gwardyjski Pułk Pancerny stacjonuje w Jelni, ma na uzbrojeniu czołgi T-72BA i bwp BMP-2, natomiast 254 Pułk Zmechanizowany stacjonuje w Klincach (obwód briański), a w grudniu 2018 r. otrzymał partię nowych BTR-82A. Tym samym 144 Dywizja Zmotoryzowana ma aż 3 pułki zmech, pułk czołgów, pułk artylerii i pułk przeciwlotniczy (łącznie aż 6 pułków) plus bataliony i kompanie, natomiast 3 Dywizja o jeden pułk zmechanizowany mniej (łącznie 5 pułki).
Pułkowa struktura obu dywizji 20 Armii
144 Gwardyjska Dywizja Zmotoryzowana
- sztab, Jelnia
- 59 Pułk Pancerny, Jelnia
- 182 Pułk Zmot, Zajmiszcze (briański obwód)
- 254 Pułk Zmot, Klincy
- 488 Pułk Zmot, Klincy
- 856 Pułk Artylerii, Poczep (Briański obwód)
3 Dywizja Zmotoryzowana
- sztab, Wałujki
- 237 Pułk Pancerny, Soloti
- 252 Pułk Zmot, Boguczar
-752 Pułk Zmot, Wałujki i Soloti
- 99 Pułk Artylerii, Boguczar
Fot. mil.ru
W ramach 20 Armii powstał także 16 Pułk Inżynieryjno-Saperski, rozwinięty z sam batalionu tego typu tejże armii, oraz samodzielny batalion WRE.
Relatywnie niedawno, bo na przełomie 2015/2016 r., sformowano 96 Samodzielną Brygadę Rozpoznawczą, która ma operować na korzyść dowództwa 1 A. Panc. Gw. W ostatnim czasie, zapewne na skutek analizy wydarzeń w Donbasie, zwiększa się także potencjał artylerii lufowej i rakietowej. W przypadku Zach OW objawia się to odtworzeniem w 2017 r., rozformowanej w wyniku reform 2009 r., 45 Brygady Artylerii Wielkiej Mocy. W składzie brygady znajdują się samobieżne 203 mm 2S7M Małka (16 w dwóch dywizjonach) i 2S4 Tiulpan (8 w jednym dywizjonie) oraz organiczne bezzałogowce (Orłan-10 i Zastawa).
Cały czas trwa proces przezbrajania poszczególnych związków taktycznych, przykładowo 488 Brygada Rakiet Operacyjnych została w listopadzie br. przezbrojona z rakiet Toczka-U na system Iskander-M.
Struktura głównych komponentów Zachodniego OW (tylko brygady i dywizje).
Struktura jednostek okręgowego podporządkowania:
- 2 Brygada Specjalnego Przeznaczenia
- 16 Brygada Specjalnego Przeznaczenia
- 79 Brygada Artylerii Rakietowej
- 45 Brygada Artylerii Wielkiej Mocy
- 45 Brygada Inżynieryjno-Saperska
- 1 Brygada Inżynieryjno-Saperska
- 28 Samodzielna Brygada Pontonowo-Mostowa
- 15 Samodzielna Brygada WRE
- 16 Samodzielna Brygada WRE
- 27 Samodzielna Brygada Chemiczna
- 29 Samodzielna Brygada Kolejowa
- 34 Samodzielna Brygada Kolejowa
- 38 Samodzielna Brygada Kolejowa
- 1 Brygada Dowodzenia
- 132 Brygada Łączności
- 202 Brygada Obrony Przeciwlotniczej
Struktura 1. Armii Pancernej Gwardii:
- sztab armii (Odincowo pod Moskwą)
- 2. Dywizja Zmotoryzowana (Tamańska)
- 4. Dywizja Pancerna (Kantemirowska)
- 6. Samodzielna Brygada Pancerna
- 27. Samodzielna Brygada Zmotoryzowana
- 288. Brygada Artylerii
- 112. Brygada Rakiet Operacyjnych (Iskander)
- 60. Brygada Dowodzenia
- 96 Samodzielna Brygada Rozpoznawcza
- 49. Brygada Obrony Przeciwlotniczej
- 69. Samodzielna Brygada Zabezpieczenia Materiałowo-Technicznego (MTO)
Struktura 6. Armii Ogólnowojskowej:
- sztab armii (St-Petersburg)
- 25. Dywizja Zmotoryzowana
- 138. Dywizja Zmotoryzowana
- 9. Brygada Artylerii,
- 268. Brygada Artylerii
- 26. Brygada Rakiet Operacyjnych (Iskander)
- 5 Brygada Obrony Przeciwlotniczej
- 95 Brygada Dowodzenia
- 51 Brygada Zabezpieczenia materiałowego (tzw. MTO)
Struktura 20. Armii Ogólnowojskowej:
- sztab armii (Woroneż)
- 3. Dywizja Zmotoryzowana
- 144. Dywizja Zmotoryzowana
- 1. Samodzielna Brygada Pancerna
- 236. Brygada Artylerii
- 448. Brygada Rakiet Operacyjnych (Iskander)
- 53. Brygada Obrony Przeciwlotniczej
- 9. Brygada Dowodzenia
- 152. Samodzielna Brygada Zabezpieczenia Materiałowego (MTO)
defence24
